Days of Heaven

Machteloos staren naar sprinkhanen

Je zou niet zeggen dat dit een film uit 1978 is: niets eraan is gedateerd. De natuurimpressies en de losse stijl van vertellen deden me denken aan Tree of Life (2011), eveneens van Terrence Malick. Days of Heaven gaat over Bill en Abby die in 1916 als dagloners werken op de velden van een Texaanse landeigenaar. Ze doen zich voor als broer en zus, maar zijn een stel. De landeigenaar - jong, mooi en verlegen, bovendien ernstig ziek - vat een liefde op voor Abby en trouwt met haar, wat Bill een lucratief idee lijkt. Gaandeweg raken zowel hijzelf als de landeigenaar in de ban van jaloezie. Het broer/zus-verhaal wordt steeds ongeloofwaardiger en na een ontwrichtende sprinkhanenplaag komt het tot een uitbarsting. De film heeft een aparte voice-over: de vroegwijze stem van Bills zusje Linda (die is er ook steeds bij), die nauwelijks verhaalinformatie geeft, maar bespiegelend commentaar levert. Dat voegt nog iets toe aan de toch al prachtige mix van lyriek, cynisme en een soort gelatenheid over de wreedheid van het lot.

A Seperation

Simin en Nader vragen een scheiding aan.

Iraans rechtbankdrama, winnaar van een golden globe èn een gouden beer in 2011. Nader huurt een vrouw in om overdag op zijn dementerende vader te passen. Dat doet ze niet goed, de vader overlijdt bijna en een woedende Nader werkt haar enigszins hardhandig de deur uit. De volgende dag wordt hij aangeklaagd, want de vrouw blijkt zwanger te zijn geweest en heeft inmiddels een miskraam gehad. Is Nader schuldig? Wist hij van de zwangerschap? Verzwijgt de vrouw de echte oorzaak van haar miskraam? Waartoe is de driftige echtgenoot van de vrouw in staat? Bedreigt hij Naders dochter? Op de achtergrond speelt de relatie tussen Nader en zijn vrouw Simin, die wil scheiden en bij haar ouders is ingetrokken. Ondanks alle verhitte emoties - thuis en in de rechtbank - bewaart de regisseur een prettige distantie: het is een zedenschets, maar de filmmaker geeft zelf geen moreel oordeel. De film houdt mooi het midden tussen drama, documentaire en juridische puzzel.

True Grit

Hailee Steinfeld als Mattie Ross, het dappere meisje

Ik zag deze film begin 2011 en spotte hem onlangs op sommige eindejaarslijstjes. Het is een goed gemaakte en vermakelijke western over een meisje dat achter de moordenaar van haar vader aanzit. Het plot is prima en de dialogen zijn hilarisch met een grimmige ondertoon: helemaal des Coens. Wat ik ook typisch Coen vind is de hint van oppervlakkigheid. Het dappere meisje is tegelijk schattig en larger than life. Haar ingehuurde helper bekeert zich van onverschillige egoïst tot loyale goedzak, wat wel een beetje sentimenteel is.

50/50

Bij de psych

Mooie film! De aarzelende journalist Adam hoort dat hij kanker heeft en onderwerpt zich aan chemotherapie en operatie. Ondertussen blijkt zijn mooie, pretentieuze, vervelende vriendin absoluut geen steun, maar zijn brallende buddy Kyle des te meer. Ze scheren samen het hoofd van Adam kaal, als opstapje naar de chemo. Een van de grappigste scenes is de triomfantelijke woordenstroom van Kyle als hij de vervelende vriendin op overspel betrapt (ha! I nailed you! etc). Nog grappiger zijn de scenes bij de therapeut, die lief en onervaren is en onzeker tast rond Adams milde cynisme. Deze film is geroemd om de luchtige manier waarop een zwaar onderwerp wordt verbeeld - en dat is terecht. Luchtig betekent in dit geval niet oppervlakkig, maar vrolijk, wrang en wijs.

Tree of Life

Poëtische en aangrijpende film over een gezin met een tirannieke, maar toch niet alleen maar onaangename vader. Sommigen vinden deze film traag, maar het ritme van de beelden is dat niet en de emotionele intensiteit geeft het verhaal voortdurend belang. Anderen zeggen dat ze deze film niet begrijpen, maar daar snap ik niets van, de lijn van het verhaal is heel duidelijk.

Vader is van huis...

Op 19-jarige leeftijd overlijdt de middelste zoon uit een gezin met drie zoons. Het grootste deel van de film beslaat de terugblik uit het heden van de oudste zoon op de tijd dat hij een jaar of twaalf was. Het gaat om verbondenheid en verwijdering, een voortdurende dans van interactie en emotie. De beelden uit het gezin, die soms schrijnend zijn, worden afgewisseld met natuurbeelden die suggereren dat de schoonheid van de schepping ons optilt uit de pijn en zinloosheid van het bestaan. Erg indringend vond ik de relatie tussen de twee oudste broertjes. Als de vader naarder wordt, en de oudste zoon de pubertijd nadert, krijgt die laatste zelf ook naardere trekjes, die hij soms botviert op zijn broertje. Hij doet de jongen pijn, maar probeert het ook goed te maken. Het slot van de film is een verbeelding van het verlangen dat het allemaal goed komt: iedereen bij elkaar, verbonden en gelukkig. Je kan het opvatten als een beeld van de hemel, maar voor mijzelf was het meer een metafoor voor een emotie.

The Boy Who Was a King

Simeon met Jaap de Hoop Scheffer (dit shot komt niet uit de film).

Simeon Saxe-Coburg-Gotha was als jochie de laatste Tsar van Bulgarije, tijdens de tweede wereldoorlog. Na ruim vijftig jaar ballingschap kwam hij in 2001 terug als premier. Hij werd binnengehaald als verlosser, maar na vier jaar door de teleurgestelde kiezers weer uitgespuugd. De film toont beelden uit alle perioden van zijn leven: het jonge prinsje op het gigantische kasteel, de playboy in Madrid, de ontroerde oude man die zijn land terugziet. In de voice-over zegt Simeon melancholisch en gelaten dat iedereen een speelbal is van de geschiedenis. Tussendoor vertellen gewone Bulgaren wat ze van hem vinden. Een vrouw die een ingewikkeld pak voor hem naaide met een heleboel zakjes, leest de bedankbrief voor. Een man laat zijn rug zien, waar het gezicht van Simeon op getatoeëerd staat.

Ik zag de film bij Idfa, het documentairefestival van Amsterdam. De naam van de regisseur is Andrey Paounov.

Heimat - Fernweh

Heimat is me al honderd keer aangeraden en geldt zo'n beetje als de meest beroemde Duitse serie van de laatste vijftig jaar. De serie volgt het wel en wee van een dorp in Hunsrück, een Duitse streek bij Luxemburg. De eerste aflevering (Fernweh) gaat over de jaren 1919-1928.

Paul in het midden, met links zijn radio. Eduard met touw van fototoestel.

Techniek is een belangrijk thema. De dromerige Paul komt terug uit de loopgraven en vat een obsessie op voor radio's. Zijn broer Eduard heeft de fotografie ontdekt. Hun moeder interpreteert de ontdekking van de bacil op geheel eigen wijze, de burgemeester rijdt nieuwerwets in een auto en op een dag landt in een weiland een vliegtuig.

Daarnaast veel aandacht voor het dagelijks leven: verliefdheden, roddels en pesterijen, een gezamenlijke picknick (zie foto). Mondjesmaat duiken maatschappelijke thema's op: antisemitisme, seksisme, de wrok over Versaille.

Ik moest wennen aan de stijl van de film. De beelden zijn nu eens in kleur, dan weer zwart-wit, wat me aanvankelijk als een zinloos en hinderlijk experiment voorkwam. Later vatte ik het op als een leuke afwisseling tussen "gewoon" realisme (kleur) en historisch realisme (zwart-wit). Ik moest ook wennen aan de losse structuur, zonder strakke verhaallijnen, soms met fragmentarische dialogen. Uiteindelijk voelde Fernweh als een poëtisch en uitgebalanceerd geheel.

De titel slaat overigens op Paul, die thuis niet meer echt aardt na zijn deelname aan WOI: de verte blijft aan hem trekken.